Bu hafta Beykoz Permakültür Ekolojik Parkı’nda hendek ve göletlerin toprak işleri gerçekleştirildi!
Peki hendek ve göletlerin işlevi ne?
Bolluk, bereket için canlı, yaşayan bir üst toprak ve su gereklidir. Temel permakültür direktiflerinden biri arazinize gelen enerjileri yakalamak veya depolamaktır.
Araziye gelen enerjilerden biri yağmur ve kar sularıdır. Eğimli bir araziye yağan yağmur suları eğimden aşağıya doğru gittikçe hızlanarak akar. Yağmur suyunun çok az bir kısmı toprak tarafından emilebilir.
Arazide eğime dik, eş yükselti eğrilerine paralel olacak şekilde oluşturulan hendek ve tümseklerle yağmur suyunun araziden aşağıya akıp gitmesi önlenir, su hendeklerde durağan kalır ve tıpkı süngerin suyu çekmesi gibi, toprağın içlerine emilir. Derinlere kadar suya doyan toprak, bu suyu kurak zamanlarda bitkilerin ihtiyacına sunar.
Suya doyan toprak üzerinde ve özellikle hendeklerde biriken fazla yağmur suları ayrıca göletlerde veya yeraltı su depolarında depolanabilir. Kurak mevsimde gölet ya da depolardaki su ile bahçeler, bitkiler sulanabilir.
Ayrıca hendeklerin hemen yanındaki – suyun en çok depolandığı bölgedeki - tümsekler üzerinde çeşitli ağaç, çalı, sarmaşık, tıbbi aromatik, vb. bitki türlerini içeren bir gıda ormanı dikimi gerçekleştirilebilir. Bu gıda ormanı çeşitli ürün ve hizmetler sunarken aynı zamanda toprakta ve bitki biyokütlesinde karbon depolayarak önemli bir ekosistem hizmeti de gerçekleştirir.
Son yıllarda ülkemizin çoğu bölgesinde yaşanmakta olan kuraklık ve düzensiz yağışlar nedeniyle yağmur suyu hasadı çalışmaları gittikçe önem kazanacaktır.
Ayrıca göletler sayesinde mikro iklim bölgeleri oluşturup bereketi arttırmak da mümkündür. Örnek olarak Avusturya’nın Alp Dağları’nda permakültür prensipleri ile arazisini tasarlamış olan Sepp Holzer, 1000 metreden daha yüksek kotlarda limon ve üzüm yetiştirebilmektedir. Sepp Holzer arazisini ilk devraldığında arazisinde su kaynağı yoktu. Hendekler açarak suyu tuttu, göletler yaptı. 45 hektarlık arazisinde zaman içinde 70 gölet oldu. Bu göletler yerel iklim oluşturarak daha çeşitli mahsul almanın yanında, doğal olarak bol miktarda balık üretiyor ve evinin elektrik enerjisini de sağlıyor. Aynı zamanda Bursa Belentepe Permakültür Çiftliği de su fakiri bir arazi iken şu anda 3 büyük göleti ile arazide tüm suyu tutarak kurak günlerde ihtiyacı olan suyu arazisine taşıyabiliyor.
Eğimli arazi kesitinde kazı ve dolgu işleri ile teras-hendek oluşturma:
Kazı-dolgu uygulaması 3 boyutlu perspektif görünüm, bu çalışmanın amacı peyzajda yağışlarda su toplamadır.
Yağışlarda eğimli arazide aşağılara doğru akan su, eşyüzey eğrisinde oluşturulmuş hendeklerde birikir (çünkü hendeklerde eğim sıfırdır). Hendek içindeki suyun bir kısmı toprak içine emilir.
Toprak içine giren suyun hızı çok yavaşlar ve özellikle organik madde miktarı arttırılmış üst katman toprak içinde çok daha fazla miktarlarda su depolanabilir. Bu da bitkilerin su temini için çok faydalıdır.
Hendeklerden taşacak fazla su da oluşturulacak kontür göletlerinde depolanır. Üst kotlardaki göletlerin dolması sonucu fazla sular alt kotlardaki hendeklere ve göletlere kademeli olarak aktarılır.
Permatürk Vakfı