Bazı gerçekler: Birçok şehir, görünüşte birbiriyle ilgisiz iki sorunla karşı karşıyadır: Sel ve kuraklık. Ancak, bu iki sorun, göründüğünden daha fazla ilişkilidir.
Genellikle şehirler, yüksek sıcaklık dönemlerinde sıkıntı yaşarlar, özellikle de kentsel ısı adası etkisiyle bu sorun daha da kötüleşir. Diğer zamanlarda ise ani ve yoğun yağışlarla karşılaşırlar. Ancak şehirlerin mevcut yağmur suyu tahliye sistemleri, bu yoğun yağışlardan kaynaklanan su miktarını yönetmekte yetersiz kalır.
Şehirler geleneksel altyapılarını genişlettikçe, asfalt ve beton kullanımı artar ve bu da geçirimsiz alanı artırır. Bunun sonucunda suyun akması veya boşalması için gerekli olan alan sınırlanırken, kentsel ısının artmasına da katkı sağlanmış olur.
İklim değişikliği ise her iki sorunu da daha da kötüleştirmektedir.
Bu sorunları hafifletmek için bir tasarım yaklaşımı olarak ortaya çıkan Sünger Şehirleri daha yakından inceleyelim. Başlamadan önce, bu yaklaşımın farklı bölgelerde farklı isimlerle bilindiğini söylemekte fayda var. Avustralya ve Orta Doğu'da "Su Duyarlı Şehir Tasarımı (Water Sensitive Urban Design)", Birleşik Krallık'ta "Sürdürülebilir Şehir Drenaj Sistemleri (Sustainable Urban Drainage Systems)" ve Seattle'da "Doğal Drenaj Sistemleri (Natural Drainage Systems)" olarak adlandırılır.
Sünger Şehir Fikri Nasıl Ortaya Çıktı?
İklim değişikliği ve kaçınılmaz kentleşme nedeniyle, Çin şehirlerinde yaşanan sel felaketleri büyük bir endişe kaynağı haline gelmiştir. Bu sorunlara çözüm olarak, "Sünger Şehir" kavramı ilk olarak 2000 yılında bir mimar olan Yu Kongjian tarafından önerilmiştir. Ancak bu yaklaşım, 2012'deki Pekin sel felaketinin ardından daha fazla ilgi görmüş ve 2014 yılında Çin hükümeti tarafından resmi bir çözüm olarak benimsenmiştir. Merkezi hükümet, 2020'ye kadar şehirlerde yağmur suyu tahliyesinin %70'inin geri dönüştürülmesini hedeflemiş ve 2030'a kadar bu oranı %80'e çıkarmayı planlamıştır. Bu amaçla Wuhan, Chongqing ve Xiamen gibi birçok şehirde Sünger Şehir pilot projeleri başlatılmıştır.
Sünger Şehir Felsefesi:
Sünger Şehir, entegre kentsel su yönetimi stratejisi olarak tanımlanır. Bu strateji, doğal ve sosyal su döngüsünün yasalarına ve ilişkili süreçlere dayalı olacak şekilde bilimsel bir temele sahiptir. Temel amacı, şehirdeki su taşmalarını önlemek, su kirliliğini kontrol etmek, yağmur suyu kaynaklarını kullanmak ve aynı zamanda şehir suyunun ekolojik olarak geri kazanılmasını sağlamaktır. Sünger şehirler, sadece su kaynaklarını etkili bir şekilde yönetmekle kalmaz, aynı zamanda şehirlerin ani sel riskine karşı daha dirençli hale gelmesine katkı sağlar. Bu yaklaşım, su kaynaklarının korunmasına katkıda bulunmanın yanı sıra yaşam kalitesini ve hava kalitesini artırabilir, ayrıca kentsel ısınmayı azaltmaya yardımcı olabilir.
Kısaca bu yaklaşım, yağmur suyunun sadece toplanıp boşaltıldığı geleneksel altyapı yerine, bu suyun toplanılması, temizlenmesi ve gerekli alanlarda tekrar kullanılması fikrine dayanmaktadır.
Dizayn Stratejileri:
Sünger şehir dizayn stratejileri, yeşil altyapı oluşturma, yağmur suyu toplama ve geri dönüşümü, geçirgen zemin kaplamalarının kullanımı gibi teknik adımları içerir. Diğer bir deyişle, bu yaklaşım, şehri adeta devasa bir su süngeri gibi işler hale getirerek su kaynaklarını sürdürülebilir bir şekilde yönetmeyi amaçlar.
Stratejilerinden bazıları şu şekilde özetlenebilir:
· Parklar, yeşil çatılar ve yeşil duvarlar gibi yeşil alanlar oluşturmak, bir şehrin geçirgen yüzey alanlarını artırır ve yağmur suyunun doğal olarak yer altına emilmesini teşvik eder.
· Yollar, kaldırımlar ve otoparklar için mümkün olduğu yerlerde daha geçirgen malzemeler kullanmak, yağmur suyunun yer altına sızmasına ve yüzey akışını azaltmaya yardımcı olur.
· Yağmur suyunu yakalayan ve yer altına sızmasını destekleyen peyzaj alanlarını oluşturmak, kirleticilerin temizlenmesine ve drenaj sistemine giren su miktarının azaltılmasına yardımcı olur.
· Yapay sulak alanlar ve göletler inşa edilmesi, bu alanlarda yağmur suyunu toplamak ve filtrelemek su kalitesini artırmak amacıyla kullanılırken, aynı zamanda bitkiler ve hayvanlar için doğal bir yaşam alanı sağlama görevini üstlenir.
· Çatılardan, sokaklardan veya diğer yüzeylerden yağmur suyunu toplamak ve depolamak amacıyla sistemler kurularak, bu suyun sulama, tuvalet sifonları veya diğer içme suyu olmayan amaçlar için kullanılması diğer bir stratejidir.
· Alçak bölgelerde inşaat yapmak yerine bu alanları fazla suyun akabileceği alanlar olarak kullanmak, fazla suyun nehir, göl veya denize boşaltıldığı bir tahliye alanı olarak işlev görmesine yardımcı olur.
Başarılı bir çalışma olarak
Shenzhen Shenwan Street Park, Shenzhen Körfezi'nin merkez üssünde yer alan bir sünger şehir örneğidir. 1.16 hektarlık kamusal alan, yağmur suyunu geri dönüştüren bir sistemle donatılmıştır. Park, yağmur suyunu rüzgar enerjisi kullanarak toplar ve su kemerleri ve şelaleler aracılığıyla tekrar kullanılır hale getirir. Bu sürdürülebilir su yönetimi yaklaşımı, yeşil alanların sulanması ve doğal yaşamın desteklenmesi için etkili bir şekilde kullanılır. Park ayrıca dinamik bir kamusal alan olarak tasarlanmıştır ve koşu parkurları, kaykay pisti ve evcil hayvan parkı gibi farklı aktivite alanları sunarak kentsel yaşamı zenginleştirir. Bu özellikleriyle Shenzhen Shenwan Street Park, sünger şehir ilkelerinin uygulandığı başarılı bir kamusal alan örneği sunar.
Son Söz
Sünger Şehirler, kentlerin çevresel sürdürülebilirliklerini artırmak ve iklim değişikliği ile mücadele etmek için önemli bir adım olarak kabul edilmektedir. Ayrıca, bu yaklaşımın dünya genelinde benimsenmesi, çevresel tehditlere karşı daha dayanıklı ve yaşanabilir şehirlerin inşa edilmesine katkı sağlayabilir.
#sungersehir
Kaynakça
Hamilton, L. (2023) “Urbanism 101: What is a Sponge City?” https://www.theurbanist.org/2023/02/08/urbanism-101-what-is-a-sponge-city/
Lee, C. (2023), What Are Sponge Cities And How Can They Save Us From Floods? https://www.fairplanet.org/story/what-are-sponge-cities-flood-cliate-hong-kong-china/
Wang, H., Mei, C., Liu, J., & Shao, W. (2018). A new strategy for integrated urban water management in China: Sponge city. Science China Technological Sciences, 61, 317-329. https://doi.org/10.1007/s11431-017-9170-5
McFadden, C., (2023), “What is a "sponge city" strategy?” https://interestingengineering.com/innovation/sponge-cities-and-urban-flooding
ArchDaily, (2019), “Shenzhen Shenwan Street Park” https://www.archdaily.com/939209/shenzhen-shenwan-street-park-aube-conception
Comments