Bitkilerin de Dili Var

Bitkilerde Besin Maddesi Noksanlıkları

Bitkilerin dili yok sanırsınız. Ama onlar gözlerinizle görebileceğiniz, ellerinizle hissedebileceğiniz bir dile sahiptir. Karnı acıktı ise yapraklarındaki belirtilerle bunu size duyurmaya çalışır. Verdiğiniz besin fazla geldiyse yine renk ve şekil değiştirerek sizi uyarır. Bunun için bitkinin kullandığı değişik dilleri bilmek gerekir.

Bugünkü konu beslenme ile ilgili olsun. Bitkiler beslenmek, kök, gövde, yaprak, meyve ve tohumlarını üretebilmek için besin maddesine gerek duyarlar. Bitkiler kendileri için gerekli besin maddelerini gereksinim duydukları kadarını yetiştirilme ortamından (Ortam toprak, agregat veya su olabilir) kökleri ile alırlar. Bitkiler besin maddelerini mamul madde olarak almazlar. Üretecekleri maddeler için gerekli besin elementlerini alıp, sonra gerekli besin maddesini kendileri yaparlar.

Bitkiler yaşamları boyunca besin maddesi olarak mineral yapılı besin elementlerini kullanırlar. Bitkilerin büyüme ve gelişmesi için gerekli olan 16 tane kimyasal element vardır. Bunlar da mutlak gerekli makro (Azot, Fosfor, Potasyum, Kalsiyum, Magnezyum, Kükürt ve az miktarda da olsa gerekli mikro olmak üzere 2 grup altında toplanır. Bunların yanında havada bulunan hidrojen, oksijen ve karbon da mineral yapısında olmayan ama fotosentez için olmazsa olmaz olan elementlerdir. Hepimizin bildiği bir gerçek var. Bitkiler güneşten aldıkları enerji, su ve havadan aldıkları karbon ve oksijeni birleştirerek bitkinin organlarını oluşturan şekerleri ve nişastayı oluştururlar. Bunlar bitkilerin yiyecekleridir.

Mineral besinler: 13 mineral besin elementi toprakta bulunur. Suda çözünebilirler ve kökler yoluyla emilerek bitkiye alınabilirler. Toprakta yeterince olmadıklarında gübreler yoluyla toprağa katılırlar. Bu elementler de kendi aralarında makro (Azot, Fosfor, Potasyum, Kalsiyum Magnezyum, Kükürt) ve mikro (Bor, Bakır, Demir, Klor, Manganez, Molibden, Çinko) besin elementleri olarak 2 gruba ayrılır.

Bitkilerde besin noksanlığı olduğunu nasıl anlarız?

Her bitki aynı miktarda ve aynı zamanda besin maddesi istemez. Dolayısıyla temel kuralları bilirseniz, her bitki için ayrı bir beslenme reçeteniz olmalı. Bu reçetedeki besin maddeleri ve miktarları bitkinin tohum ekiminden, hasadına kadar olan sürede değişiklik gösterir. Her organda aynı belirtileri göremeyebilirsiniz. Bitkiler gereksinim duydukları besin elementlerini yeteri kadar alamayınca dış görüntüleri ile sinyal verirler kendini yetiştirenlere. Dikkatli baktığınızda bir şeylerin yolunda gitmediğini anlarsınız. Telaşlanmanıza gerek yok. Çizelge 1 ve Şekil 1’de besin maddelerinin noksanlıkları durumunda bitki büyüme ve gelişmesinde görülen noksanlık belirtileri verilmiştir. Bu Çizelgeyi bir kartona geçirip, bitkilerinize bu çizelgedeki verileri inceleyerek bakarsanız sorunların önemli bir bölümüne çözüm getirebilirsiniz.

Çizelge 1. Önemli makro ve mikro besin maddesi noksanlıkları, göstergeleri ve görülme nedenleri

Şekil 1. Bir yaprakta makro besin maddesi noksanlık belirtileri

Prof. Dr. Ruhsar YANMAZ

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü

e-posta: ruhsaryanmaz@gmail.com