Üzerinde yaşadığımız topraklar buğday ve zeytinin anavatanı olunca, gıda sıkıntısı ve açlık gibi kavramlar toplumun genelinde endişe kaynağı olmuyor. Bu iki harika bitki, insanlığın avcılık toplayıcılıktan tarım toplumuna ve yerleşik düzene geçmesine sebep olan etmenler.
Yani atalarımız demiş ki, ben şu an yaşadığım bölgede göç etmeme gerek kalmadan, tüm yıl boyunca güvenle karnımı doyurabilirim. Karnını doyurmanın biraz da ötesine geçip, ticaret yapmasına, bilime ve sanata zaman ayırmasına imkan vermiş, uygarlıklar inşa etmişiz, boşuna Bereketli Hilal dememişler Anadolu’ya.
Binlerce yıldır bizi bereketle besleyen toprak, özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra kullanımı artan kimyasal gübreler ve tarım zehirleri ile verimde önemli düşüşler yaşıyor günümüzde. Biz ise gıdamızı taşırken, depolarken ve tüketirken hoyratça davranıyoruz.
2021 Birleşmiş Milletler gıda israfı raporuna göre Türkiye her yıl 7,7 milyon ton yiyeceği çöpe atıyor, bu da kişi başı 93 kg gıdanın her sene israf edildiği anlamına geliyor.
Maalesef israf edilen sadece gıda değil, o gıdanın üretilmesi için harcanan enerji, su, emekte çöpe gidiyor demek. Gıdayı çöpe attığımız zaman hem üretim süreci hem de gıdanın çözünmesi sürecinde de problemler yaratıyor. Dünya genelinde sera gazı emisyonlarının %8 ila %10’u israf edilen gıdalardan kaynaklanıyor.
Nüfusun artmasıyla beraber, daha çok tarım arazisine ihtiyaç duyuluyor, bu da doğal alanların yok olması ve beraberinde biyoçeşitlilik kaybı anlamına geliyor. Gıda israfının önüne geçebilirsek, doğal alanları tarım alanına çevirmenin de önüne geçebiliriz. Biyoçeşitlilik kaybını durdurabiliriz.
Gıda israfını azaltmaya bugün kendi mutfağımızdan başlayabiliriz:
İhtiyacımız kadar almak, daha sık alışveriş yapıp, daha az miktarlarda satın alarak evlerimizde satın aldığımız gıdanın tamamını kullanarak bu harekete destek verebiliriz.
Satın aldığımız ürünlerin tamamını kullanarak hem lezzetli hem de atıksız yemekler ortaya çıkarabiliriz.
Portakal kabuklarından temizlik için sirke yapmaktan, maydanoz saplarından detoks içeceği yapımına kadar pek çok yaratıcı fikir evdeki gıda atığını azaltmamıza yardımcı olur.
Doğru dönüştürmeden çöpe attığımız her yiyeceğin şehrin çöp sorununa ve karbon salınımını arttırıcı etki yapacağını düşünersek, bitkisel atıkları kompost yaparak dönüştürmek sağlayabileceğimiz en kolay katkılardan.
Son olarak restoranların da gün sonunda fazla yemeklerini çöpe atmak yerine daha uygun fiyatla sattıkları aplikasyonlar olduğunu ve bunlara üye olarak hem indirimli hem de lezzetli yemekler yiyerek gıda israfını engellemeye yardımcı olabileceğinizi hatırlatalım.
Dr. Leyla Kabasakal Güzeloğlu
Medipol Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü Öğretim Üyesi
Kaynaklar: