Orman köylüsü nedir?
Ormanı korumakla görevli köylüler.
Orman köylerinde, orman işletme müdürlükleri öncülüğünde, orman köylülerinin katılımıyla ağaçlandırma, orman koruma ve yangın ile mücadele aktiviteleri gerçekleştirilirdi. Ayrıca, orman köylüleri orman işçiliği yaparak, yani odun ürünleri ve odun dışı orman ürünlerini (örneğin arıcılık) değerlendirerek gelir de elde edebilirlerdi.
Nasıl ortadan kalktı?
Orman Genel Müdürlüğü’nün son 20 yıldır yapısı çok değişti. 1956’da çıkan orman kanununda ormanın korunması hükümleri tam da olması gerektiği gibi çok sertti.
1980’de nüfus 44 milyonken bunun 12 milyonu orman köylüsüydü. Bugün nüfus 84 milyon iken orman köylüsü sayısı ise 7.5 milyon. Genç nüfus çok azaldı buralarda. 1980 yılında çıkan yangın sayısıyla 2020 yılındaki sayı neredeyse aynı ancak yanan alan bu kadar teknolojik gelişmeye rağmen 2020’de yüzde 50 daha fazla.
Orman muhafaza memurunun orman köylüsü olması zorunluluğu kaldırılıp, isteyen herkes sözleşmeli personel olarak memur olabildi.
Orman Köylerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı: Algılar, İhtiyaçlar, İmkanlar ve Stratejiler Araştırması (Undp Raporu)
Orman Köylülerinde Orman Algısı:
Analiz sonucunda, köylülerin orman algısının merkezinde ormanın yakacak sağlaması, oksijen kaynağı olması, mera alanı sağlaması ve gelir kaynağı olması kavramlarının yer aldığı belirlenmiştir.
Orman köylülerinin gözünde ormanın değerini negatif olarak etkileyen faktörler ise domuz saldırıları, ağaç kesimi, orman yangınları ve tahribattır. Bu üç negatif kavram arasında, ormanın kendi doğasına ilişkin tek negatif kavram domuz saldırılarıdır; diğer üç kavram ise ormanın kendisinden çok insanın ormana ilişkin uygulamalarıdır.
Orman Koruma ve Ormandan Faydalanma:
Ormancılık faaliyetlerinden elde edilen gelirler orman köylüleri tarafından ana geçim kaynağı değil, evin ek gelirleri olarak görülmektedir. Orman işçiliği, hiçbir iş bulunamadığında bir süreliğine geçim sağlamak amaçlı yapılan işler olarak tanımlanmaktadır.
“Orman var burda. Ama eskiden biraz kesim falan olurdu artık yok. Önceden her şeyi yapabilirdik, şu an yasayla değişti. Şu an büyükşehir yasasına göre her şey değişti. Orman köylüsüyüz ama aralarda ormana ot yolmaya gidiyoruz. Kesim olursa kesime gidilir. Eskiden ormanla beraberdik ama artık biraz uzak kaldık yani.” (Muhtar, Merkezi Köy)
“Ormanlar eskiden çok zengindi, sonra devlet tıraşladı. Gelirimiz yok artık oradan. Devletin eline geçti şimdi hepsi. Köylüler hiç faydalanmıyor.” (Muhtar, Dağ Köyü)
Orman Genel Müdürlüğü Algısı:
Köylüler için OGM’nin akılda kalan hizmetleri şöyle sıralanabilir: eskiden daha çok olmak üzere köylülere iş imkanı sağlaması (iş imkanı sağlaması ve sağlamaması hem pozitif hem de negatif olarak algıya yansımaktadır), ormanı koruması, yangınlara müdahale etmesi, köylülere yakacak sağlaması, kredi vermesi. OGM’nin köylüler gözündeki itibarını olumsuz olarak etkileyen faktörler ise ceza kesmesi, köylüler ile arasındaki iletişim kopukluğu ve potansiyelinin altında fayda sağlıyor olmasıdır.
Ekonomik Kaygılar:
Orman köylerindeki kısıtlı iş imkanlarının özellikle genç kadın ve erkeklerde göç motivasyonunu etkileyen önemli bir faktör olduğu söylenebilir. Orman köylüleri, maddi getirisi daha düşük olsa bile şehirdeki maaşlı ve sosyal güvencesi olan işleri köydeki tarımsal ve ormana dayalı işlerden daha itibarlı görerek, bu işleri daha çok tercih etmektedir.
Gençler köyü sosyal anlamda kısıtlı olarak görmektedir. Gençlere göre şehir hayatı köy hayatına göre daha kolaydır. Gençler iş bulmayı, eğitim almayı ve evliliği kendilerini şehir hayatına taşıyacak araçlar olarak tanımlamaktadır.
Orman köylerinden göç eden kişiler geri gelmemektedir. %4’ünde Orman köyü hanelerinin yalnızca kentten köye geri gelmiş kişiler yaşamaktadır.
Orman ile İlişki Zayıflıyor:
Orman köylerinde orman ile kurulan ekonomik ilişki giderek zayıflamaktadır. Orman, çoğu zaman ekonomik değeri olan bir alan olarak görülmemektedir. Ayrıca orman işçiliği itibarlı bulunmayan, oldukça azalmış ve geçmişte kalmaya başlamış bir iş alanı haline gelmiştir. Orman işçiliği, hiçbir iş bulunamadığı zaman ortaya çıkan ikame ve geçici bir iş olarak algılanmaktadır. Özellikle kentteki ya da madendeki sigortalı, sabit maaşlı işler ile karşılaştırıldığında orman işçiliği, orman köylüsüne köyde kalacak kadar büyük bir motivasyon sağlamamaktadır. Ormandan faydalanma, yakacak odun temini ile sınırlıdır. Bunun yanı sıra odun ekonomik bir faaliyet olarak algılanırken, odun dışı orman ürünleri bölgenin genelinde ekonomik bir faaliyet olarak görülmemektedir. Yalnızca belirli köylerde yaygın olarak toplanan odun dışı ürünler vardır (örneğin Köyceğiz için arıcılık, Andırın için defne), dolayısıyla bu durum bölgenin geneli için geçerli değildir.
Kaynakça ve İlgili Linkler: